Risk Sermayesinin Büyümesi - [Multiple Expansion]

Venture Capital (VC) ve Private Equity (PE) sektörlerinde, bir şirketi değerlemenin en yaygın yollarından biri, gelir veya EBITDA çarpanıdır. Özellikle startuplar değerlemek için DCF ve diğer değerleme teknikleri neredeyse hiç kullanılmaz.

Venture Capital, gelir çarpanını kullanırken, Equity’de EBITDA çarpanı yaygındır. Çoğu startup kârlı olmamasından dolayı değerlemek için gelir ve büyüme baz alınan parametreler kullanılır. İşte bir örnek: 

Yıllık gelir = $5M

Gelir çarpanı = 4

Değer = $5M x 4 = $20M

Bu kadar basit. Yatırımcılar; ekip, büyüme vb. Faktörleri dikkate alarak bu çarpanı ayarlarlar. Ancak temel prensip aynı kalır.

VC’ler nasıl para kazanırlar?

Venture Capital sektöründe, erken aşama yatırımcıları yatırımlarını büyüme aşamasındaki şirketlere yatırım yapan yatırımcılara satarken, bunlar da daha sonra IPO öncesi son aşama fonlarına satış yaparak para kazanırlar. Startup'lar halka açık borsalarda işlem göstermeden önce daha uzun süre özel kalmaları nedeniyle, büyük VC veya PE'lerin erken veya orta aşama VC'lerden hisse satın alıp uzun süre tutmaları yaygın hale gelmiştir.

VC'ler, startup'ın değeri arttığında para kazanırlar. Yukarıda gördüğümüz gibi değerleme, gelir ve çarpan gibi 2 parametreye bağlıdır. Eğer gelir 3 yılda ikiye katlanırsa ve çarpan aynı kalırsa, değerleme de aynı şekilde ikiye katlanır.

Ancak düşük faiz oranları ve ucuz para çağında, VC getirisinin büyük bir kısmı çoklu genişleme yoluyla elde edilmektedir. Diyelim ki 2016 yılında 4x gelir çarpanına sahip bir SaaS startup'ına yatırım yaptınız. 2020 yılında payınızı sattığınızda, gelir 10 kat artmış ve çarpan 2016'daki 4x'ten 10x'e yükselmişti.

Önceki örneğimizden devam edelim,

Yıllık gelir = $5M x 10 = $50M

2020 yılındaki gelir çarpanı = 10 (2016'daki 4x'ten yükseldi)

Değer = $50M x 10 = $500M

Girişimin geliri 10 kat artarken, değerlemesi 25 kat arttı ($20M'dan $500M'ye). Çarpan 2,5 kat arttığından, değerleme de 2,5 kat arttı. Bu, çarpan genişlemesi örneğidir.

Son on yılda hem Hindistan'da hem de dünyanın geri kalanında PE ve VC getirilerinin büyük bir kısmı, çarpan genişlemelerinden kaynaklandı. Faiz oranları düşmeye devam etti, likidite artmaya devam etti ve değerlemeler yükseldi. Ancak 2022 gerçekleri gözler önüne serdi. Küresel yavaşlama, yükselen enflasyon, Avrupa'daki savaş ve diğer makroekonomik zorluklar para arzını daralttı.

Bu nedenle, çarpanlar çöktü. 2020 ve 2021 çarpanları bu yeni gerçeklikte artık anlamlı değil. Zirve değerlemelerinde satın alan yatırımcılar sıkıştı. Ancak iyi şirketlere tarihsel olarak düşük değerlemelerle yatırım yapmak için harika bir zaman. Parası olan VC'ler ve diğer yatırımcılar, uygun fiyatlara harika fırsatlar bulabilirler.